Jan Kalwin(Jean Calvin) urodził się 10.07.1509 r.w niewielkim mieście w Pikardii .Jego ojciec Gerard Cauvin,choć skromnego pochodzenia wywodził się z rodziny rzemieślników i flisaków spławiających towary rzeką Oise-zdołał jednak dostać się w szeregi znaczącego w Noyon mieszczaństwa.Karierę rozpoczynał jako notariusz miejski,by w końcu skupić w swym ręku urzędy sekretarza biskupa,administratora dóbr duchowieństwa oraz nadzorcy finansowego kapituły katedralnej i całego hrabstwa.Ojciec Kalwina niewątpliwie marzył o wielkiej karierze dla Jana,co zdają się potwierdzać usilne zabiegi o zdobycie finansowych podstaw jego edukacji.Edukację szkolną Jan Kalwin rozpoczął w kolegium Capettes w mieście rodzinnym,a ledwie ukończył lat czternaście,w sierpniu1523r.został wysłany do Paryża w celu kontynuowania nauki.Z bliżej nieznanych powodów zamieszkiwał tam przez krótki okres u jednego z stryjów,paryskiego ślusarza,który w oczach ambitnego Gèrarda z pewnością nie był wymarzonym wychowawcą najzdolniejszego syna.Epizod ten nie trwał długo ,gdyż w niedługim czasie Kalwin znalazł się wśród uczniów Kolegium de la Marche,w klasie prowadzonej przez Mathurina Cordiera.Juz po upływie kilku miesięcy ,pod koniec roku 1523,Kalwin został przyjęty w poczet uczniów Kolegium Montaigu,które wchodziło w skład wydziału atrium Uniwersytetu Paryskiego.Jest prawdopodobne ,że stało się to na wskutek interwencji kapituły z Nyon,która postanowiła nadać studiom swego protegowanego charakter bardziej kościelny,a zarazem zdecydowanie bardziej dyscyplinujący.Kolegium Montaigu wydawało się wręcz idealnie odpowiadać obydwu tym zamierzeniom.Kiedy więc jako magister atrium Kalwin opuszczał Kolegium Montaigu,to wydawało się ,że logicznym krokiem na drodze zaplanowanej uprzednio dla niego kariery duchownej będzie podjęcie studiów teologicznych.Stało się jednak inaczej.Doświadczenia życiowe Gerarda Cauvin sprawiły ,że począł on wiązać nadzieję na zyskowna karierę syna ze studiami prawniczymi na Uniwersytecie Orleańskim.Ukończenie studiów zajęło mu około roku,po czym przybył na krótko do Nyon,by latem 1533r wyjechać do Paryża.I tu widzimy go nagle głęboko zaangażowanego w dyskusję religijne toczące się w środowisku intelektualnym,którego dążenia reformistyczne są bardzo silne.Bieg zdarzeń który wkrótce miał nastąpić,skłania do przypomnienia wyznania jakie ćwierć wieku później Kalwin uczynił w „Przedmowie”do Komentarza do „Psalmów” na temat swojego nagłego nawrócenia.Pisal tam:
Jakoż gdy tak uporczywie trwałem w zabobonach papiestwa,iż nader ciężko było mnie z tego grząskiego bagna wydobyć,nagłym nawróceniem Bóg poskromił i uczynił uległym serce moje
Inauguracyjny wykład Nicolasa Copa,nowo wybranego rektora uniwersytetu Paryskiego,wygłoszony przed akademickim audytorium zgromadzonym w dniu Wszystkich Świętych 1533 r w paryskim kościele des Mathurins.Przemówienie Copa zawierało treści jawnie protestanckie i na zlecenie Parlamentu Paryskiego-jak wiadomo- interpelowanego z tej racji przez teologów Sorbony ,stało się przedmiotem śledztwa mającego przygotować proces autora z oskarżenia o herezje.W obawie przed aresztowaniem Cop zbiegł do protestanckiej Bazylei.Z tego samego powodu także Kalwin potajemnie opuścił Paryż.Fakt ucieczki Kalwina świadczyć miał o konwersji Kalwina na protestantyzm.Ucieczka Kalwina była skutkiem dobrej oceny sytuacji ,i lęku przed spodziewanymi represjami na całe paryskie środowisko reformistyczne.
Studia Teologiczne stały się dla Kalwina możliwością do spokojnego przemyślenia własnej sytuacji wyznaniowej.W nocy z 17 na 18 października 1534 r.protestanci rozlepili na drzwiach kościołów i w pałacu królewskim w Amboise plakaty przeciwko mszy świętej .Odpowiedzią władz były gwałtowne prześladowania,którymi objęto wszystkie środowiska związane z ruchem reformacyjnym we Francji,a 21 grudnia król powołał w parlamencie specjalny trybunał do spraw kryminalnych(„chambre ardente”) skazując głównie na karę stosu.Kalwin udał się zatem do Strasburga ,a następnie do Bazylei.Po przybyciu do Bazylei nawiązał bliskie relację z Oswaldem Myconiusem i innymi przywódcami tamtejszego Kościoła,jednak żadnej publicznej działalności nie podejmował,poświęcając się całkowicie studiom teologicznym.Towarzyszyła mu świadomość naglącej potrzeby uporządkowania wykładu zasad nowej wiary z przeznaczeniem dla francuskich kościołów reformowanych.Spokojne schronienie które zaofiarowała Kalwinowi Bazylea opanowana przez Reformację od z górą już pięciu lat,nie ustrzegła go jednak przed docierającymi go informacjami o masowych prześladowaniach protestantów we Francji.Znamienne są słowa Jana Kalwina z jego przedmowy do Komentarza do Psalmów:
Podczas gdy ja przebywałem w Bazylei,pozostając jakby w ukryciu i znany tylko nielicznym ,we Francji spalono wielu ludzi wiernych i świętych ,a kiedy wieść o tym rozeszła się wśród obcych ludów ,te stosy zostały bardzo źle przyjęte przez wielką część Niemców,wzbudzając w nich gniew przeciw takiej tyranii;aby go uciszyć ,puszczono w obieg różne nędzne pisemka pełne kłamliwych informacji ,że owe okrucieństwa stosowane były jedynie wobec anabaptystów i buntowników którzy ,skutkiem ich urojeń i błędnych poglądów obalali nie tylko religię,ale też i wszelki ład polityczny …Widząc to,zdało mi się ,że gdybym się temu skutecznie nie przeciwstawił ,nie mógłbym sobie wybaczyć,gdyż milcząc ,okazałym się tchórzliwym i nieuczciwym.I to właśnie było przyczyną ,która mnie pobudziła do opublikowania mej „Nauki religii Chrześcijańskiej
Redakcję Insitutio Christanae Religionis Kalwin ukończył w połowie 1535 r.,na co wskazuje data 23 sierpnia tegoż roku widniejąca pod „Listem” dedykacyjnym adresowanym do Franciszka I,stanowiącym rodzaj przedmowy do dzieła.Ksiązka ukazała się drukiem dopiero w marcu 1536r.nakladem bazylejskiej oficyny wydawniczej prowadzonej przez Thomasa Plattera i Balthasara Lassiusa.Kalwin był raz żonaty z Idelette de Bure wdową po anabaptystyczbym pastorze.
Złożywszy korektę swego dzieła w ręce wydawców ,Kalwin opuścił Bazyleę i udał się do Italii,gdzie zatrzymał się na dworze księżnej Renèe dr France,córki króla Francji Ludwika XII,małżonki księcia d’Este,wielkiej protektorki protestantów.
Kalwin udawał się następnie do Strasburga,a najbezpieczniejszy trakt do Strasburga wiódł przez Genewę.Jak pokazuje historia,Jan Kalwin wywiódł ogromny wpływ na kształtowanie się reformacji w Genewie -w mieście- w którym postanowił pozostać.21.05 1536 roku na zgromadzeniu Rady Ogólnej -najwyzszego organu suwerennego ludu Genewy-w jawnym głosowaniu przedstawicieli wszystkich rodzin,potwierdzono jednomyślnie wolę urzędowego zatwierdzenia nowej wiary.Jednak ludność Genewy wcale nie była skłonna wieść życia ani według zasad ewangelickich,ani według wybitnie restrykcyjnych ustaw.
W połowie sierpnia 1536 roku Kalwin w Genewie spotkał się z Farelem .W trakcie rozmowy -Farel-chcąc zatrzymać Kalwina w Genewie-uciekł się do argumentów ostatecznych,zapowiadając przekleństwo boże na Kalwina,gdyby ten nie bacząc na wielką potrzebę Kościoła genewskiego,wybrał spokojne studia w Strasburgu.Ostatecznie Kalwin uległ tym argumentom odmawiając jednak przyjęcia jakichkolwiek funkcji.Swą misję w Genewie Kalwin rozpoczął jako lektor Pisma Świętego w Kościele Genewskim.Wkrótce jednak powierzono mu głoszenie kazań i włączono w sprawy organizacyjne.Niemal od samego początku pobytu w Genewie,Kalwin uczestniczył w czterech najważniejszych dziedzinach życia kościelnego: uprawiał egzegezę i dogmatykę,głosił kazania oraz tworzył nowe struktury organizacyjne Kościoła.Kalwin ze zdwojoną pilnością oddał się dzięki przygotowania podstaw organizacyjnych nowej instytucji Kościoła .Zredagował wraz z Farelem cały zestaw” Artykułów „,które już 16 stycznia 1537 r.przedstawił Wielkiej Radzie Genewy,ta zaś z pozytywną opinią ,przekazała tekst do szczegółowej oceny i akceptacji Małej Radzie.Jeszcze w styczniu „Artykuły”zostały tam przegłosowane i tym sposobem zyskały moc prawną jako podstawowy dokument określający zasady dyspypliny kościelnej.Byl to akt o niewątpliwie fakt o istotnym znaczeniu dla funkcjonowania Kościoła genewskiego.A trzeba przecież pamiętać o tym że w zrozumieniu twórców tej nowej instytucji dyscyplina kościelna regulowała nie tylko aferę prawno -obyczajową wspólnoty ,lecz także normowała zasady kultu i liturgii oraz określała przestrzeń doktrynalną chronioną sankcjami dyscyplinarnymi.
Rezultat wyborów do władz komunalnych Genewy z 3 lutego 1538r. był dobrą ilustracją niechęci dużej części społeczeństwa wobec kościelnych uzurpacji.Nowo wybrane władze Genewy ,dążąc do umocnienia swych pozycji,zdecydowały się na rozwinięcie akcji w trzech kierunkach:-przeciwko dawnej administracji-przeciwko francuskim imigrantom-przeciwko nadmiernym uprawnieniom pastorów zarówno na polu kościelnym ,jak i politycznym.Taki program działania zatwierdziła Rada Powszechna 11 marca 1538 r.podejmując uchwałę,nie konsultowaną wcześniej z przywódcami Kościoła Genewskiego,podporządkowującą jego liturgię przepisom obowiązującym w Bernie.Nie do przyjęcia było dla przywódców Kościoła Genewskiego było jawne naruszenie przez władzę świecką suwerenności Kościoła w sprawach czysto religijnych.Spotkawszy się z odmową uznania przez Kościół decyzji Rady ,magistrat zareagował nadzwyczaj ostro,zakazując pastorom głoszenia kazań w Święto Wielkanocy.Ten zakaz został zignorowany przez pastorów.Potępiono niesubordynację i w konsekwencji skazani na banicję trzech przywódców Kościoła genewskiego : Kalwina,Farela i Elie Corauda.Opuscili Genewę udając się do Bernaca następnie do Zurychu.Kolejnym krokiem było udanie się do Strasburga w celu otoczenia opieka duchową gmin protestanckich.13 września 1541r.Genewa gorąco powitała powracającego z wygnania Kalwina w momencie trudnym dla Kościoła genewskiego.Od 1559!r.gwaltownemu pogorszeniu uległ stan zdrowia Kalwina.Jego organizm został przedwcześnie wyniszczony chorobami .Z łóżka dyktował kazania.Ostatnie kazanie wygłosił 6lutego 1564 r.Zmarł 27 mają 1564 r.i został pochowany na cmentarzu Plain-Palais w grobie,który zgodnie z jego wolą pozostał anonimowy.
Zródła:Stanisław Piwko -„Jan Kalwin życie i dzieło” Wydawnictwo Naukowe SemperWarszawa 1995